Kategoria: Słownik chewry

Da wstrieczi – do zobaczenia (rus.)
Der tate alejn gejt ojch tancn – mój tata też idzie tańczyć (jidysz)
Di beste schojres – najlepszy towar (hebr.)
Dieńgi – pieniądze (rus.)
Dokończ bibkę i komaruj – skończ zabawę i idź spać (gwara)
Dolator – poszkodowany podczas kradzieży (gwara)
Dolina – kieszeń (gwara)
Drefnić/zdrefnić – przestraszyć się (gwara)
Drynda – dorożka (gwara)
Dulec – papieros (gwara)
Dybuk – zły duch (jidysz)
Dyndawka – szubienica (gwara)
Dyrki – nogi (gwara)
Dzieliworek – dorożkarz (gwara)
Ehrenwort – słowo honoru (niem.)
Fanga w kluke – uderzenie w nos (gwara)
Farmazon – rodzaj kradzieży (gwara)
Farmazona wstawić – oszukać (gwara)
Fartownik – złodziej (gwara)
Faworyty – bokobrody
Filong – część drzwi (gwara)
Flepy – dokumenty (gwara)
Fluar – rodzaj krawatu
Forszus – zaliczka (gwara)
Frymarczyć – targować (gwara)

Ceres – tłuszcz spożywczy
Chajer, pod chajrem – przysięga, pod przysięgą (gwara)
Chanuka – Święto Poświęcenia, doroczne święto żydowskie trwające osiem dni (hebr.)
Charaszo – w porządku, dobrze (rus.)
Chas wecholile – uczciwy oszust (hebr.)
Chasena – zamieszanie, draka (gwara)
Chazer – niekoszerne jedzenie (jidysz)
Chazerot – Są to czynności, które same w sobie nie łamią zakazu pracy w Szabat, ale są bardzo zbliżone do zakazanych i nie powinny być wykonywane (jidysz)
Chewra – grupa przestępcza (gwara)
Chłosta – popijawa (gwara)
Cień – więzienie (gwara)
Cuhalt – zamek do drzwi (gwara)
Cures/ Curesy – kłopot/ kłopoty (jidysz)
Cwikiery – okulary dawniej
Cyces – frędzle plecione z nitek i przymocowywane w czterech rogach tałesu (hebr.)
Cyferblat – twarz (gwara)
Cyrk – owiany złą sławą przedwojenny przytułek na ulicy Dzikiej
Czemadanek – walizka (rus.)
Czomp – bandzior, nożownik (gwara)
Czyste – przedwojenny Szpital Starozakonnych na Czystem
Da wstrieczi – do zobaczenia (rus.)
Der tate alejn gejt ojch tancn – mój tata też idzie tańczyć (jidysz)
Di beste schojres – najlepszy towar (hebr.)

Balociki/ balot – paczka, najczęściej z towarem jednego gatunku
Bandolina – dawniej produkt służący do stylizacji i pielęgnacji włosów. Odpowiednik dzisiejszego żelu.
Barani łeb – kastet (gwara)
Bardaszka – ubikacja (gwara)
Baruch Dayan ha’Emet – błogosławieństwo po śmierci (jidysz)
Benklarz – szuler, oszust karciany (gwara)
Bez oszybki – bez pomyłki (rus.)
Bezdurno – darmo (rus.)
Bikor – kołek, laska. W gwarze blatnych penis (gwara)
Blać – prostytutka (rus.)
Blaga – nieprawda, kłamstwo (gwara)
Blatny –złodziej, swój (gwara)
Bolnica – szpital (rus.)
Bonwiwant – człowiek lubiący zabawę
Boruta – strażnik więzienny (gwara)
Bradiaga – włóczęga (rus.)
Bumagi – papiery (rus.)

Słownik gwary złodziejskiej ma na celu przybliżenie czytelnikom języka, jakim posługiwali się przedwojenni ludzie marginesu. Kolejne odsłony słownika publikowane będą na łamach strony „Hrabiego”.

A bisele – trochę (jidysz)
A jingele, a mejdele – chłopczyk i dziewczynka (jidysz)
A nar git, a kliger nemt – głupi daje, mądry bierze
A sojchors wort – kupieckie słowo (hebr.)
A szlag zol dich trefn! – niech cię trafi szlag (jidysz)
Agnus dei, qui tollis peccata mundi, miserere, miserere nobis – baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami
Ajnbruch – włamanie (gwara)
Ancug – mundur, ubranie robocze bądź więzienne (gwara)
Anglez – długi surdut
Antypka – laska (gwara)
Argus – strażnik więzienny (gwara)
Aron ha-kodesz – w synagodze szafa ołtarzowa służąca do przechowywania zwojów Tory (hebr.)
Ażur – kasiarz (gwara)

– On już od paru dni był taki tamowaty. Nawet smutniaka nie kuszał, co na kolację wyfasował. Jak był sygnał na spanie, to się roztochał i graty na zydlu położył. Na kojo wskoczył i udawał, że kimono tnie. Musiał kikować, aż wszystkie w szlumerkę pójdziemy i wtedy na ścigajach się wydyndał. Żebym zryżał, tak było. Pod chajrem wyszczególniam!”
/HRABIA tom II Amor ad mortem/

Gwara przestępcza istniała od zawsze. Każda grupa społeczna czy zawodowa posługuje się specyficznymi dla niej zwrotami i słowami. Argot złodziejski nie jest niczym wyjątkowym. Szemrane środowiska ze względu na to, czym się zajmowały, starały się jak najbardziej wyalienować ze społeczeństwa. Blatna mowa, którą posługują się bohaterowie „Hrabiego”, wyewoluowała na przestrzeni XIX wieku. Początkowo był to język używany jedynie przez wytrawnych „urke”, czyli zawodowych przestępców odsiadujących ciężkie wyroki bądź przebywających na katordze. Blatna muzyka, jak niekiedy oni sami nazywali swą gwarę, stopniowo przeniknęła poza mury więzień i stała się dostępna dla szerszego grona przestępczej braci. Mowa ewoluowała, zapożyczając zwroty z podmiejskiej gwary, języków zaborców oraz jidysz.
Żargon przetrwał do dzisiaj wśród subkultury więziennej oraz osób z marginesu społecznego. Pod celą odróżnia ona „ludzi” od „frajerów”. By móc się nią posługiwać, nie wystarczy trafić „pod celę” z byle jakim wyrokiem. Należy zyskać aprobatę więziennej starszyzny. Każdy, kto próbuje używać grypsery (tak teraz nazywa się blatną mowę) bez wyrobienia sobie odpowiedniej reputacji, staje na mocno przegranej pozycji.
Część słów i zwrotów w nieco zmienionej formie weszła na stałe do mowy potocznej. Zainteresowanych czytelników odsyłamy do słownika chewry, gdzie publikowane są słowa trudne i gwarowe występujące na kartach „Hrabiego”.